Parathënie
Pas Luftës së Dytë Botërore tregtia e lirë shihet si strategjia më e suksesshme, e cila duhet të aplikohet nga ana e shteteve të zhvilluara dhe atyre në zhvillim, për të ndikuar pozitivisht në nivel ndërkombëtar në çështjet e tregtisë ndërkombëtare, zhvillimin ekonomik dhe stabilitetin politik. Politikat proteksioniste dhe izoluese në terma të tregtisë, sollën disbalancimin e raporteve tregtare, ekonomike dhe politike mes shteteve, andaj edhe marrëveshjet tregtare të Marrëveshjes së Përgjithshme për Dogana dhe Tregti (GATT) fillimisht, por edhe të Organizatës Botërore të Tregtisë (OBT) pas themelimit, janë të orientuara drejt liberalizimit të tregtisë dhe hapjes së tregjeve. Synimi i marrëveshjeve shumëpalëshe si rezultat i diplomacisë multilaterale, është i orientuar drejt zgjidhjes së mosmarrëveshjeve tregtare që paraqiten mes shteteve të botës, nëpërmjet negociatave të cilat mbahen në Konferencën e Ministrave në formën e raundeve të negociatave tregtare. Vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore që deri në vitet e 90-ta të shekullit të kaluar ishin pjesë e sistemeve komuniste të qeverisjes dhe ekonomive të planifikuara, nëpërmjet hapave të tranzicionit u orientuan drejt ekonomisë së tregut dhe sistemeve demokratike të qeverisjes. Edhe Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria, dy shtete të cilat në të kaluarën e afërt aplikonin politika izoluese, me shpërbërjen e Ish Bashkimit Sovjetik dhe Ish Jugosllavisë, reformuan sistemin e tyre politik dhe ekonomik. Kosova, si një shtet i ri në hartën e botës, por jo edhe sa i takon historisë së shqiptarëve në Ballkan, pas pavarësimit është duke punuar në aspekt të vendosjes së rregullit demokratik dhe liberal në shtet. Për t’u realizuar ky hulumtim shkencor janë përdorur raportet zyrtare të OBT-së, të dhëna statistikore nga databazat zyrtare të Agjensioneve për Statistikë për shtetet përkatëse, si dhe rezultatet nga intervistat të realizuara në Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut. Duke kryqëzuar të gjithë të dhënat, vijmë në konkludim se cilat janë sfidat dhe trendet e shteteve nga anëtarësimi në OBT, respektivisht kostot dhe përfitimet. Hulumtimi është i fokusuar në dy shtete anëtare të OBT-së, Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria, si dhe në Kosovë, një shtet potencial që është duke punuar në aspekt të procesit të anëtarësimit apo për të aplikuar në nivelin e shtetit-vëzhgues në OBT.
Preface
After World War II, free trade is seen as the most successful strategy to be applied by developed and developing countries, to have a positive impact internationally on international trade, economic development, and political stability. Protectionist and isolationist policies in trade brought the imbalance of trade, economic and political relations between countries. Therefore, the trade agreements of the General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) initially, but also the World Trade Organization (WTO) after its establishment, are oriented towards trade liberalization and market opening. The aim of multilateral agreements as a result of multilateral diplomacy is oriented towards resolving trade disputes that arise between the countries of the world, through negotiations held at the Ministerial conferences in the form of rounds of trade negotiations. The countries of Central and Eastern Europe that until the 90s of the last century were part of the communist systems of government and planned economies were oriented towards a market economy and democratic systems of government through the steps of transition. North Macedonia and Albania, two countries that persevered isolationist policies in the recent past, also reformed their political and economic systems with the dissolution of the former Soviet Union and the former Yugoslavia. Kosovo, as a new state on the world map, but not in terms of the history of Albanians in the Balkans, after independence is working in terms of establishing a democratic and liberal order in the state. To be accomplished this research, official WTO reports were used, statistical data from the official databases of the Statistical Agencies for the respective countries are analyzed, and the results from the interviews conducted in Kosovo and North Macedonia are taken into consideration. Crossing all the data, we conclude about countries’ challenges and trends from WTO membership, respectively, costs and benefits. The research focuses on two WTO member states, North Macedonia and Albania, and Kosovo, a potential country working in terms of the accession process or applying at the WTO like an observer.
Sbkarko librin:
sfidat dhe trendet nga anetaresimi ne organizaten boterore te tregtise.pdf